ادامه شرکتهای تضامنی قسمت دوم

مثال

فرض کنید آرش و دانش شرکای شرکت تضامنی «آرش و برادر» سود و زیان را طبق شرکتنامه به ترتیب به نسبت 3 /2 و 3/1 بین خود تقسیم نمایند. سود خالص و قابل تقسیم سال جاری 900000 ریال می باشد. نحوه تقسیم سود بین شرکاء به شرح جدول زیر خواهد بود:

برای بستن خلاصه حساب سود و زیان ثبت آرتیکل زیر در دفتر روزنامه صورت می گیرد:

تقسیم سود و زیان به نسبت سرمایه شرکاء

در مواردی که ماهیت فعالیت شرکت به نحوی است که درآمد آن مستقیما به میزان سرمایه گذاریها بستگی دارد، تقسیم سود و زیان به نسبت سرمایه شرکاء روش مناسبی است.

زمانی که سرمایه شرکاء مبنای تقسیم سود و زیان قرار می گیرد باید مشخص گردد که سرمایه گذاری در کدام مقطع از دوره مالی، ‌ابتدا یا انتهای آن صورت گرفته است. اگر  سرمایه گذاریها در اواسط دوره مالی و یا به تدریج صورت گرفته باشد، ممکن است مبلغ متوسط سرمایه در طی دوره مبنای تقسیم سود و زیان قرار گیرد.

سرمایه پایان دوره + سرمایه اول دوره = متوسط سرمایه هر شریک

                        2             

تقسیم سود بر اساس تخصیص حقوق ( و پاداش) ، و تقسیم باقیمانده به نسبت ثابت

در این روش قسمتی از سود حاصل از فعالیت واحد تجاری ممکن است طبق توافق شرکاء به عنوان حق الزحمه به شرکایی که خدماتی در شرکت انجام داده اند تعلق گرفته و بقیه به نسبت معین بین شرکاء‌ تقسیم شود. اگر پرداخت حق الزحمه به شریک یا شرکاء در شرکتنامه توافق شده باشد، مبلغ حق الزحمه تعهد شده، صرفنظر از وجود سود و زیان، باید به حساب این شرکاء منظور گردد.

در شرکتنامه واحد تجاری، نحوه تخصیص پاداش ممکن است بر اساس سود قبل از کسر پاداش یا سود بعد از کسر پاداش محاسبه گردد.

تقسیم سود بر اساس تخصیص بهره سرمایه و تقسیم باقیمانده به نسبت ثابت

در مواردی ممکن است شرکاء‌توافق نمایند که به مانده حساب سرمایه (مانده اول دوره یا آخر دوره یا متوسط آن، هر کدام مورد توافق باشد) مبلغی به عنوان بهره پرداخت گردد. «احتساب بهره نسبت به سرمایه بدین دلیل است که معلوم شود سود حاصل از بکارانداختن سرمایه در شرکت با توجه به خطرات آن تا چه حد یا سودی که ممکن بود از بکارگیری سرمایه در سایر رشته ها و زمینه ها عاید گردد بیشتر یا کمتر است.»

چنانچه تعلق بهره به مانده حساب سرمایه، در شرکتنامه تصریح شده باشد، مبلغ بهره صرفنظر از وجود سود و زیان واحد تجاری، باید به حساب شرکاء منظور گردد.

تقسیم سود بر اساس سایر مبانی

در اکثر موارد برای تقسیم سود در شرکتهای تضامنی ممکن است ترکیبی از چند مبنا، در شرکتنامه پیش بینی شده باشد.

 مثال

مانده ابتدای دوره سرمایه آقای الف و ب به ترتیب 500000 ریال و 300000 ریال و سود سالجاری این شرکت بالغ بر 240000 ریال می باشد. شرکتنامه شرکت در رابطه با تقسیم سود و زیان نکات اساسی زیر را بیان می دارد:

1-  بهره ای معادل 5% به مانده ابتدای دوره سرمایه تعلق می گیرد.

2-  حقوق سالیانه ای معادل 70000 ریال برای آقای الف و 50000 ریال برای آقای ب منظور گردد.

3-  پاداشی به آقای ب معادل 20% سود شرکت بعد از کسر پاداش تخصیص یابد.

4-  باقیمانده سود به نسبت 25% و 75% درصد به ترتیب بین آقایان الف و ب تقسیم گردد.

شرکت تضامنی الف و شرکا

صورت تقسیم سود (زیان) برای سال مالی منتهی به ...

•  نحوه محاسبه پاداش

همانگونه که می دانیم در سوال پاداش آقای الف معادل 20 درصد سود شرکت بعد از کسر پاداش خواهد بود،‌ از اینرو می بایست سود شرکت را تعدیل نماییم.

اگر سود شرکت بعد از کسر پاداش را x فرض کنیم، پاداش آقای الف 20 %‌ از x خواهد بود پس هم اکنون می توانیم فرمول زیر را تعریف کنیم:

سود بعد از کسر پاداش = 20% سود بعد از کسر پاداش – سود شرکت قبل از کسر پاداش

بنابر این خواهیم داشت:

x = x 20%  -  240000

x 20% + x = 240000

  x120 % = 240000

x = 40000  ?   120% ÷ 240000 = x

ثبت تقسیم سود و زیان فوق در دفتر روزنامه به شرح زیر است:

حال فرض می شود که شرکت در سالجاری خود به جای تحصیل سود، زیان کسب نماید:

آقایان الف و ب شرکای یک شرکت تضامنی توافق نموده اند که سالانه مبلغ 90000 ریال به عنوان حق الزحمه به آقای الف پرداخت نموده و باقیمانده را به نسبت 25% و 75% به ترتیب بین خود تقسیم نمایند. اما شرکت مذکور در سالجاری متحمل زیانی به مبلغ 110000 ریال گردیده، با توجه به این حالت مطلوبست تقسیم سود و زیان شرکت تضامنی.

شرکت تضامنی الف و شرکا

صورت تقسیم سود (زیان) برای سال مالی منتهی به ...

• نکته: در صورت وجود زیان نیز حق الزحمه شرکا به عنوان اقلام کاهنده سود و طلب شریک از شرکت ثبت خواهد شد.

صورت حساب سرمایه شرکاء

در شرکتهای تضامنی در پایان دوره مالی، جهت نشان دادن تغییرات سرمایه در طی سال، صورتحسابی به نام صورتحساب سرمایه شرکاء تهیه و همه تغییرات سرمایه شرکاء‌در آن نمایش داده می شود. شکل و نحوه ارائه آن به شرح زیر می باشد:

صورتحساب سرمایه شرکاء

برای سال مالی منتهی به 29/12/...x ...

سایر مباحث مربوط به شرکتهای تضامنی

ورود (پذیرش) شریک جدید

طبق ماده 123 قانون تجارت، هر یک از شرکاء در صورتی می تواند سهم الشرکه خود را به شخص دیگری واگذار نماید که رضایت تمام شرکاء را فراهم نموده باشد. به عبارت دیگر، در صورتی شریک جدید می تواند به شرکت تضامنی وارد شود که تمام شرکاء با ورود وی موافق باشند.

هر شخصی که به عنوان شریک جدید به شرکت تضامنی وارد می شود، مسؤول کلیه قروض شرکت می باشد. خواه این قروض قبل از ورود وی ایجاد شده باشد یا پس از ورود وی، هر قراری که برخلاف این بین شرکاء ترتیب داده شود، در مقابل اشخاص ثالث «کان لم یکن» تلقی می گردد.

در عمل ورود شریک جدید به دو صورت امکانپذیر می باشد:

1-  خرید تمام یا قسمتی از سهم شریک ( شرکاء) قدیم

2-  سرمایه گذاری در شرکت

الف: ورود شریک جدید از طریق خرید تمام یا قسمتی از سهم شریک (شرکاء) قدیم

هرگاه شریک جدید از طریق خرید تمام یا قسمتی از سهم الشرکه (حقوق) شرکای قدیم به شرکت تضامنی وارد شود هیچگونه تغییری در داراییها و بدهیهای شرکت صورت نمی گیرد و تنها سرمایه شرکاء تغییر پیدا می کند. زیرا فروش سهم الشرکه شریک قدیم و خرید آن توسط شریک جدید یک معامله شخصی بوده و قیمت مورد توافق و مبلغ تحصیل شده توسط شریک جدید هیچ ارتباطی به شرکت ندارد. آنچه شریک قدیم بابت فروش سهم خود از شریک جدید دریافت می دارد، دارایی شخصی وی بوده و در زمره داراییهای شرکت به حساب نمی آید.

مثال: حسن و حسین شرکای یک شرکت تضامنی بوده و سرمایه هر کدام از آنها معادل 400000 ریال می باشد. در 20 اسفند سال 81 حسن با موافقت شریک خود، سهم الشرکه خود را به مبلغ 250000 ریال به داریوش فروخت. مطلوبست ثبت دفاتر شرکت.

• همان طور که ملاحظه می کنید فروش سهم الشرکه به قیمت کمتر از ارزش دفتری آن، هیچ گونه تاثیری بر داراییها، بدهیها و سرمایه شرکت ندارد.

ب: ورود شریک جدید از طریق سرمایه گذاری در شرکت

در شرایطی که شرکت به سرمایه بیشتری نیاز داشته باشد، ممکن است با توافق شرکاء شریک جدیدی از طریق سرمایه گذاری مستقیم در شرکت پذیرفته می شود. در این شرایط دو حالت متصور می باشد. اول اینکه ممکن است به هنگام ورود شریک جدید، داراییها و بدهیهای شرکت مورد ارزیابی قرار نگیرد. دوم اینکه داراییها و بدهیهای شرکت به هنگام ورود شریک جدید، مورد تجدید ارزیابی قرار گیرند.

1- ب : ورود شریک جدید بدون تجدید ارزیابی داراییها و بدهیها

در این شرایط ملاک همه محاسبات، سرمایه (سهم الشرکه) شرکاء می باشد. در این صورت شریک جدید تحت یکی از شرایط زیر وارد شرکت می شود:

1-  اختصاص پاداش به شرکای قدیم

2-  اختصاص سرقفلی به شرکای قدیم

3-  اختصاص پاداش به شریک جدید

4-  عدم اختصاص پاداش به طرفین (سرمایه گذاری به ارزش دفتری)